Europees emissielabel op komst: vervanger van het Binnenvaart Emissieprestatie Label
Auteur: Jeroen Berger • Publicatiedatum:
De vraag naar transparante emissieregistratie in de logistieke keten groeit razendsnel. Nieuwe Europese wetgeving – zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) en de norm ISO 14083:2023 – verplicht ook binnenvaartondernemers om hun milieuprestaties aantoonbaar en herleidbaar te maken. In dit kader verschuift de aandacht van het Nederlandse Binnenvaart Emissieprestatie Label naar een geharmoniseerd Europees emissielabel. Deze nieuwe classificatiestandaard moet uitgroeien tot hét uniforme referentiekader voor emissieprestaties binnen de Europese binnenvaartsector.
Deze ontwikkeling is met name relevant voor reders, scheepseigenaren en technisch verantwoordelijken die actief zijn in de binnenvaart en hun positie in een steeds duurzamer wordende markt willen versterken.
Van nationaal initiatief naar Europese standaard
Sinds 2021 bood Nederland met het Binnenvaart Emissieprestatie Label een eigen methodiek voor het classificeren van emissies in de binnenvaart. Het label koppelde een letter aan de uitstoot van broeikasgassen, zoals koolstofdioxide (CO2), die bijdragen aan klimaatverandering, en een cijfer aan de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen zoals stikstofoxiden (NOx) en fijnstof (PM), die de luchtkwaliteit en volksgezondheid beïnvloeden.
Ondanks de inhoudelijke sterkte en beleidsmatige verankering bleef brede toepassing in de praktijk uit. Juridisch was het niet haalbaar om het label op nationaal niveau verplicht te stellen. En omdat de binnenvaart per definitie grensoverschrijdend is, bleek Europese harmonisatie noodzakelijk. Daarom is het Nederlandse prestatielabel inmiddels vervallen en wordt de focus verlegd naar een breed gedragen emissiecertificaat op Europees niveau.
PLATINA4Action: routekaart naar Europees emissiecertificaat
Binnen het Europese project PLATINA4Action wordt gewerkt aan een geharmoniseerde methodiek voor het meten, registreren en classificeren van uitstoot in de binnenvaart. De ervaringen met het Nederlandse label vormen hiervoor een belangrijke basis. Het doel is een praktisch toepasbaar, gevalideerd en internationaal erkend milieuprestatielabel – inzetbaar in de volledige logistieke keten: van scheepseigenaar en verlader tot havenbeheerder, bank en overheid. Met één uniforme methode wordt het eenvoudiger om emissiegegevens te vergelijken, duurzaamheidsclaims te onderbouwen en competitief te blijven in een markt die snel vergroent.
De geharmoniseerde methodiek wordt momenteel als richtlijn ontwikkeld. De implementatie van het Europese emissielabel wordt verwacht vanaf 2027, afhankelijk van de verdere uitwerking van Europese regelgeving en nationale wetgeving.
Minder rapportagedruk, meer bruikbare data
Een belangrijk voordeel van het nieuwe Europese emissiecertificaat is de gestandaardiseerde manier waarop uitstootgegevens worden vastgelegd en geverifieerd. Dit voorkomt dubbele rapportage aan verschillende partijen en verlaagt de administratieve last voor ondernemers aanzienlijk. Binnenvaartbedrijven kunnen voortaan met één gevalideerde dataset voldoen aan verplichtingen uit onder meer de CSRD, CSDDD en ISO 14083.
Deze ISO-norm vereist bovendien een bredere benadering van emissiebronnen: ook ondersteunende processen zoals brugbediening, sluizen, laden en lossen moeten worden meegenomen in de berekening van de totale uitstoot. Het nieuwe milieuprestatielabel biedt een gestroomlijnd kader om deze emissies reproduceerbaar en transparant te rapporteren.
Toegang tot financiering en subsidie
Het nieuwe systeem fungeert niet alleen als emissielabel, maar ook als toegangspoort tot financiering. Steeds meer overheden, fondsen en banken koppelen hun ondersteuning aan meetbare duurzaamheidsprestaties. Denk aan de DUMAVA-regeling voor duurzame binnenvaart, de CEF Transport Call van de Europese Commissie, het Innovatie- en Klimaatfonds of groene leningen van commerciële banken. Ondernemers die hun prestaties kunnen aantonen met een erkend Europees emissiecertificaat vergroten hun kans op kapitaal, reduceren het financieringsrisico en verbeteren hun marktpositie.
Aanjager van zero-emissie innovatie
Het Europese milieuprestatielabel fungeert als krachtige aanjager van technologische innovatie binnen de binnenvaart. Ondernemers die met hun schepen hun emissieklasse willen verbeteren, worden gestimuleerd om te investeren in geavanceerde verduurzamingstechnieken, zoals Stage V-hoofdmotoren, SCR-katalysatoren en roetfilters (DPF), alternatieve brandstoffen zoals waterstof of HVO, en hybride of volledig elektrische aandrijfsystemen.
Deze investeringen zorgen niet alleen voor een directe verlaging van de uitstoot, maar dragen ook bij aan een hogere classificatiescore binnen het Europese emissiecertificeringssysteem – wat op zijn beurt leidt tot meer financiële voordelen, betere toegang tot subsidies en een sterkere positie in aanbestedingstrajecten. Daarmee stimuleert het label concrete stappen richting zero-emissie binnenvaart.
Emissietransparantie als beleidsinstrument
Volgens onderzoeksinstituut EICB, dat in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) onderzoek uitvoerde naar het label, biedt een geharmoniseerde aanpak niet alleen inzicht in individuele scheepsprestaties, maar ook op vlootniveau. Zo kan de voortgang van verduurzaming binnen de binnenvaartsector systematisch worden gemonitord.
De Europese Commissie beschouwt de binnenvaart als sleutelsector binnen zowel de Green Deal als de Smart and Sustainable Mobility Strategy. Een geharmoniseerd Europees emissiecertificaat sluit hier perfect op aan en biedt beleidsmakers een concreet en bruikbaar instrument om CO2-reductie en luchtkwaliteitsverbetering in het transport tastbaar te realiseren.